Pişiklerin tıbbi adı ”amonyak dermatiti”dir. Bu isim her şeyi açıklamaktadır. Popo, kasıklar ve dış cinsel organların çevresinde derinin amonyak ile tahrişine pişik denir. Yeni yapılmış idrarda bol miktarda üre olmasına karşın amonyak yoktur. Üre en hassas derilerde bile tahrişe neden olmaz. Ancak idrar bebeğin altında biraz beklerse belirli bakteriler üreyi amonyağa çevirir ve amonyak cildi tahriş eder.
Bebeklerde Pişik Nasıl Oluşur?
Cildin yüzeyindeki ince, koruyucu yağ tabakası, nem ve atıklarca(idrar-gaita) geçer ve cilt tahriş olur. Bunu önlemek için bebeğin kullanmış olduğu bezler her zaman kaliteli ve sık değiştirilmelidir. Pişik, Candida albicans adı verilen mantarın sebep olduğu bir durumdur. Bu mantar dışkı ve idrarın kimyasını çok sever. Bölgenin nemli ve ılık olması da mantarın çoğalması için iyi bir ortamdır. Pişik genellikle alt bezinin bebeğin tenine temas ettiği noktada hafif kabartılı bir kızarıklık biçiminde ortaya çıkar. Kötüleştiği zaman kızartılı küçük şişlikler, içi su dolu kabarcıklar ve buna benzer biçimde bebeğe acı veren deri değişiklikleri görülebilir. Eğer pişik enfekte olursa bu deri döküntüleri parlak kırmızı bir renk alabilir ve genişleyebilir. Küçük kırmızı döküntüler bezin temas alanının dışına çıkarak yayılabilir.
En sık görülme dönemi 9 -12 ay arası bebeklerdir. Anüs etrafında başlar, kasık kıvrımları, penis altı, testis torbası ve derisi, kızlarda büyük dudakların üzerinde kızarıklıkla yapar.
Pişikli bölgede; batma, yanma, kaşınma hisseder. Bu da sürekli bir ağlama ve huzursuzlanmaya neden olur.
Bebeklerde Pişik Oluşumunu Önlemenin Yolları
1-Pişiği önlemenin ve tedavi etmenin temel kuralı bezin kapladığı alanın temiz, kuru ve serin tutulmasıdır. Bebeğin alt bezi sıklıkla değiştirilmeli, olabildiğince altı açık tutulmaya özen gösterilmeli ve mümkün olduğunca sık havalandırılmalıdır. Bebeğin altının değişimi sırasında 10-15 dakika süre ile bez bağlanmadan, bebeğin altının açık olması ve hava ile teması da oldukça koruyucudur. Bebeğin altı bağlanırken, mümkün olduğunca bel bölgesinde gevşek bağlanmalı ve havanın bez içinde dolaşması sağlanmalıdır.
2– Bebeğin kilosuna uygun, doğru boyda çocuk bezi seçilmelidir. Olması gerekenden küçük olanlar bebeği sıkar ve rahatsız eder, büyük olması ise sızdırma yapar ve bebeğin poposunda rahatsızlık yaratır.
3– Her büyük tuvaletini yaptıktan sonra altı ılık suyla temizlenmelidir.
4- Bez bölgesi temizliği yaparken; ılık suya batırılmış pamuk kullanılmalıdır. Ilık, çok hafif köpürmeyen bir dezenfektan sabunla veya duru su ile yıkanıp, idrar ve dışkıdan iyice yumuşak hareketlerle arındırılmalı, yumuşak bir havlu ile hafifçe kurulanmalıdır. Temizleme mendilleri kullanılacaksa bebek cildine uygun, yumuşak ve alkolsüz olmalıdır. Sabun ve şampuan üç günden sık kullanılmamalıdır. Her gün kullanılması, derinin koruyucu tabaka oluşturmasını engelleyecektir.
5– Bebeğe yeni altbezi bağlamadan önce altının iyice kuruduğundan emin olunmalıdır.
6– Altbezinin üzerine sentetik malzemeden yapılmış giysiler giydirilmemelidir.
7– Eğer kumaş alt bezi kullanılıyorsa bu bezleri yıkadıktan sonra kimyasal maddelerden ve mikroplardan arındırmak için en az 15 dakika süreyle kaynatılmalıdır.
8– Anne sütüne geçen antibiyotikler ve tüm ilaçlar bebeği etkiler. Bebekte pişik oluşumunun engellenmesi için annenin doğal besinlerle beslenmesi ve kullanacağı ilaçları uzman hekime danışmadan almaması gerekir.
9– Anne bebeğin bezini takip etmeli, idrar ve kaka rengine, sıklığına, miktarına dikkat etmelidir. Normalde bebeğin idrarı renksiz, hafif sarı olur. Yeterli beslenmeyen, yeterli sıvı almayan bebeklerin idrarı koyu sarı veya pembemsi olabilir.
Bebeklerde Pişik Nasıl Tedavi Edilir?
1– Pişik tedavisi sebebe yönelik olmalı ve rastgele kremler kullanılmamalıdır.
2– Bebeğin pişik oluşan bölgesi sadece suyla temizlik yapılmalı. Bebeğin pişiği devam ediyorsa altbezinin tipi, ıslak mendiler değiştirmelidir. Eğer kullanılması gerekiyorsa son temizliğinin suyla ıslatılmış ıslak pamukla silinip sonra zeytinyağı sürülmesi gereklidir. Bazı uzmanlar, dışkı yapılmış poponun, içine 1-2 damla bebek yağı ilave edilmiş ılık su ile hafifçe yıkanmasını önermektedirler. Bu alan, daha sonra temiz, yumuşak, emici bir bez ile temizlenir.
3– Bebeğin altbezini saat başı kontrol edilip ve ıslandığı zaman hemen değiştirilmelidir. Amaç bebeğin altının kuru tutulmasıdır.
4– Eğer bebek rahatsız olmuyorsa ve hele uykudaysa ve bezini açık bırakıp havalanmasına izin verilmeli. Pişik başlamış ise havalandırma süresi daha uzun tutulmalı. Mümkünse pişik yerinin güneş görmesi sağlanmalıdır.
5– Eğer tahriş başladıysa gece de kalkıp bez değiştirilmelidir. Uyku sırasında bebeğin altını kumaş bezle bağlamak geçerli bir yöntemdir. Bu durumda bebeğin altı uykuya daldıktan hemen sonra kontrol edilmeli ve ıslaksa hemen değiştirilmelidir. Bebeklerin idrarlarını genellikle bu arada yaptıklarından bu kontrol bebeğin uykuya dalmasından hemen sonra yapılmalıdır.
6– Pişik ile mücadelede, pişiğin herhangi evresine hızla etki edebilecek bir krem kullanılabilir. Çinko oksit, Lanolin, yaban iğdesi, hindistan cevizi yağı, panthenol içeren kremler kullanılabilir. Bebeğin cildini ıslaklıktan koruyan bir bariyer oluşturur. Ancak bu krem ya da merhemleri sürmeden önce, bebeğin cildinin kuru olmasına dikkat edilmeli. Pişik kremi bebeğin kuru cildine özellikle cilt kıvrımları arasına gelecek şekilde ince bir tabaka halinde sürülmelidir. Çinko oksitli kremler “yenidoğan dönemi” olarak bilinen ilk 4 hafta içinde ‘un altında olmalı, daha sonraki aylarda en fazla oranında olmalıdır.
